نوشته: داکتر غلامحسین معتمدی 

ویرایش: داکتر اسماعیل درمان

هر چند ارائهً تعریفی جامع از عشق امکان‌پذیر نیست، ولی تجربه و حالت عاشقی قابل بررسی است. محتوای عشق را می‌توان تجزیه و تحلیل کرد و براساس یافته‌های تجربی و تحقیقی از انواع گوناگون عشق سخن راند. با قبول این واقعیت که عشق برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد، باید گفت که برای اکثر افراد وجود سه جزء تشکیل‌دهنده ضروری است که در اشکال ترکیبی گوناگون به چشم می‌خورند. این سه جزء عبارتند از نزدیکی یا صمیمیت، شور یا تمنا، و احساس تعهد. محتوای عشق و انواع آن نوشته: داکتر غلامحسین معتمدی ویرایش: داکتر اسماعیل درمان هر چند ارائهً تعریفی جامع از عشق امکان‌پذیر نیست، ولی تجربه و حالت عاشقی قابل بررسی است. محتوای عشق را می‌توان تجزیه و تحلیل کرد و براساس یافته‌های تجربی و تحقیقی از انواع گوناگون عشق سخن راند. با قبول این واقعیت که عشق برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد، باید گفت که برای اکثر افراد وجود سه جزء تشکیل‌دهنده ضروری است که در اشکال ترکیبی گوناگون به چشم می‌خورند. این سه جزء عبارتند از نزدیکی یا صمیمیت، شور یا تمنا، و احساس تعهد. سه جزء اصلی عشق برای اکثر افراد عبارتند از نزدیکی یا صمیمیت، شور یا تمنا، و احساس تعهد نزدیکی یا صمیمیت (intimacy) در برگیرنده گرمی رابطه، دوستی، درک و فهم متقابل، برقراری ارتباط، حمایت و مشارکت است. شور یا تمنا (passion) با تمایل شدید و برانگیختگی جسمی و فیزیکی نسبت به معشوق مشخص می‌شود که اغلب جذبه‌ی جنسی و نیاز احساسی شدیدی را که توسط محبوب ارضاء می‌گردد، در بر می‌گیرد. احساس تعهد (commitment) نشان‌دهنده‌ی اتخاذ تصمیم برای وقف کردن خود نسبت به رابطه و کوشش برای حفظ و تداوم آن است. احساس تعهد ماهیت شناختی و عقلانی و صمیمیت ماهیت احساسی دارند، و شور و تمنا نیز هم‌چون یک سائق یا انگیزه عمل می‌کند. شور و تمنا نقش برجسته‌ی در درگیری‌های عاشقانه کوتاه‌مدت، و صمیمیت و احساس تعهد نقش کلیدی در روابط دیرپای بازی می‌کنند. در نظریه مثلثی عشق که به استرن برگ (Sternberg) تعلق دارد هریک از این ارکان زاویه‌ای از مثلثی را تشکیل می‌دهند که عشق میان دو نفر را ترسیم می‌کند و ترکیب‌های گوناگون این ارکان انواع هشت‌گانه عشق را به وجود می‌آورند که عبارتند از:

۱- رابطه‌ی فاقد عشق: اگر صمیمیت، شور و احساس تعهد مفقود باشند، در حقیقت عشقی وجود ندارد. در این حالت با یک رابطه‌ی سطحی، سرسری یا اتفاقی و عاری از تعهد روبرو هستیم که افراد درگیر در آن را تنها می‌توان آشنا با یک‌دیگر دانست. در این جا حتی دوستی نیز وجود ندارد، زیرا دوستی نیازمند صمیمیت است. بسیاری از ازدواج‌های سنتی، بخصوص درگذشته‌ها که می‌توان آن‌ها را ازدواجِ کور نامید، بر این مبنا صورت می‌گرفتند. لیکن در گذشته به علت اَنگِ منفی (نام‌بدی) طلاق که از نظر فرهنگی در جامعه رواج داشت، امکان ادامه‌ی این ازدواج‌ها وجود داشت. ولی تصور این که امروزه ازدواجی براین مبنا شکل بگیرد دشوار و فکر این که تداوم یابد دشوار تر است. در این جا گویی عبارت ازدواج قمار است مصداق می‌یابد.

۲-علاقه: اگر صمیمیت موجود و شور و احساس تعهد مفقود باشد با رابطه‌ی مبنی بر علاقه یا دوست داشتن روبرو هستیم. این نوع در دوستی‌هایی به‌چشم می‌خورد که نزدیکی و صمیمیت وجود دارد، ولی تمنا و شور و شوقی برانگیخته نمی‌شود. بسیاری از عاشقان این جمله را از معشوق خود شنیده اند که “تن تو را دوست دارم ولی عاشق تو نیستم.” چنین عبارتی به این نوع رابطه اشاره دارد.

۳- شیفتگی: این حالت در شیفتگی بی‌دلیل نسبت به کسانی که شناخت چندانی از آن‌ها وجود ندارد دیده می‌شود. تمنا و شور و شوق شدید وجود دارد ولی نزدیکی، صمیمیت و شناخت و احساس تعهدی در کار نیست. بسیاری از عشق‌های اولیه دوران نوجوانی به این صورت هستند. پسری که عاشق دختر همسایه‌ی شده که تنها تصویر او را در پنجره دیده و شناختی از او ندارد و حتی با او صحبت نکرده است این نوع عشق را تجربه می‌کند.

۴- عشق تُهی (عشق خالی): در این جا احساس تعهد نسبت به رابطه وجود دارد، ولی از شور و شوق و نزدیکی و صمیمیت خبری نیست. برخی از پیوندهای زناشویی با این حالت شروع می‌شوند و متاسفانه در بسیاری از ازدواج‌ها یا روابط طولانی که گرمی و شور و هیجان اولیه از میان رفته و افراد به هر دلیلی در کنار یک دیگر باقی می‌مانند، این نوع عشق یا رابطه وجود دارد. در بسیاری از جوامع که ازدواج بر مبنای برنامه‌ریزی خانوادگی و به دلایل اقتصادی یا سیاسی صورت می‌گیرد با این نوع روبرو هستیم. طبیعی است که اشکال فوق با تصور رایجی که از عشق وجود دارد ناهم‌خوان است، زیرا از سایر اجزایی که در عشق سراغ داریم عاری است. امّا عشق یک تجربه چند‌وجهی است و این واقعیت در اشکال پیچیده‌تر آن که حاصل ترکیب سه جزء متشکل عشق است به صورت زیر خود را نشان می‌دهد:

۵- عشق رمانتیک: در این نوع صمیمیت و تمنا و شور و هیجان به میزان بالا و توامان وجود دارد، لذا می‌توان گفت عشق رمانتیک در ترکیب علاقه و شیفتگی خود را نشان می‌دهد. این نوع و عشق رفیقانه باید به طور مفصل موردِ بحث قرار گیرد.

۶- عشقِ رفیقانه: وقتی که صمیمیت و احساس تعهد در کنار هم قرار می‌گیرند عشق رفیقانه شکل می‌گیرد. در این جا نزدیکی و صمیمیت، برقراری ارتباط و مشارکت همراه سرمایه‌گذاری طرفین به روی رابطه به چشم می‌خورد که منجر به ایجاد رابطه دوستانه‌ی عمیق و بادوام می‌شود. این عشق در مراحل بعدی ازدواج‌های طولانی و شادکامانه‌ای رخ می‌نماید که در آن‌ها شور و هیجان دوران اولیه به‌تدریج فروکش کرده است، اما رابطه‌ی فیمابین از استحکام لازم برخوردار است.

۷- عشق ابلهانه: شور و هیجان و تمنا همراه احساس تعهد در نبودِ صمیمیت و نزدیکی تجربه احمقانه‌ای را شکل می‌دهد که عشق ابلهانه خوانده می‌شود. عشق‌های طوفانی که بر اثر شور و هیجان سرشار به ازدواج سریع و ناگهانی منجر می‌شود، بدون آن‌که طرفین شناخت کاملی از هم داشته باشند، بر مبنای شیفتگی یا این نوع عشق صورت می‌گیرد. شناخت ناکافی همیشه از عوامل نامطلوبی است که خطر طلاق را افزایش می‌دهد.

۸-عشق کامل: در این نوع هر سه راس مثلث عشق یعنی صمیمیت، شور و هیجان، و احساس تعهد به درجه‌ی بالا در کنار هم قرار می‌گیرند. این عشقی است که همه آن را جستجو می‌کنند و داستان‌ها درباره آن نوشته شده است .البته اگر طرفین این چانس را داشتند که به چنین عشقی دست یابند، نباید ماجرا را خاتمه‌یافته تلقی کنند، زیرا چیزی که بیشتر اهمیت دارد توانایی تداوم و حفظ آن است. عشق کامل نیز مانند هر رابطه‌ای یک گوهر گرانبها نیست که اگر به شما تعلق گرفت هر اتفاقی که بیفتد ارزش خود راحفظ کند یا حتی قیمت آن بالاتر رود. بلکه مانند تولد یک فرزند یا پرورش یک گیاه زنده است که تداوم حیات و رشد آن نیاز به توجه، نگهداری و سعی و کوشش دارد. باید توجه داشت که در بررسی محتوی انواع عشق، میزان هریک از عواملی که ذکر شد یعنی صمیمیت، شور و هیجان، و احساس تعهد نیز باید مورد توجه قرار گیرد. هریک از این عوامل می‌توانند شدت و ضعف داشته باشند و این موضوع در تعامل میان طرفین و تداوم آن نیز نقش بازی می‌کند. از سوی دیگر باید توجه داشت که طبقه‌بندی فوق برای سهولت فهم مطلب مورد استفاده قرار می‌گیرد و در زندگی واقعی تمایز میان انواع ذکر شده ممکن است تا این اندازه روشن و واضح نباشد. در عین حال پیچیدگی‌ها و تداخلات میان این انواع نیز بیشتر از آن است که در عالم نظر فرض می‌شود. بین انواع فوق دو نوع رمانتیک یا پُرسوز و گداز و رفیقانه نیازمند توجه بیشتر اند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: